Prawa autorskie w świetle przepisów

Uregulowany zapis prawny stanowi absolutną podstawę do rozstrzygania spornych kwestii na tle praw autorskich i pokrewnych. W świetle zapisów ustawy każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia jest chroniony prawnie. Artykuł drugi tejże ustawy reguluje, że opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Tym samym tłumaczenie nadaje tłumaczowi prawa autorskie pod warunkiem pełnego respektowania oryginału. 

Definicja czynności zwanej przekładem zamyka się w stwierdzeniu, że przekład stanowi wynik twórczej pracy tłumacza. Osoba tłumacząca tekst musi zatem wykazać się kreatywnością, w celu osiągnięcia zadowalającego rezultatu lingwistycznego. Zagadnienie to jest szczególnie istotne w przypadku tłumaczenia literatury pięknej, ze szczególnym uwzględnieniem poezji. Kluczem do sukcesu nie jest wyłącznie oddanie oryginalnego sensu, który chciał przekazać autor, ale również odtworzenie rymów i środków stylistycznych w sposób pozwalający na podobną interpretację w odmiennym języku. Polskie prawo reguluje, że tekst przekładu musi być zwieńczony imieniem i nazwiskiem autora, a autor ma prawo do rozporządzania formą tłumaczenia. Ustawodawca podkreśla, że tłumaczenie stanowi odrębny utwór, autonomiczny w odniesieniu do utworu pierwotnego. 

Niebagatelną kwestię stanowi również kompetencja zarządzania tłumaczeniami. Jeżeli zleceniodawca chce swobodnie rozporządzać przetłumaczonym tekstem, kwestia musi być uregulowana prawnie, najczęściej na podstawie umowy. W przeciwnym razie, właścicielem wszystkich praw do przekładu będzie jego autor. 

Teksty o charakterze technicznym i dokumenty urzędowe - tłumacz przysięgły

Teksty techniczne, w tym instrukcje, różnią się zasadniczo od literatury pięknej. Oryginalne teksty o charakterze technicznym nie są przejawem kreatywności autora, a więc nie podlegają restrykcyjnym przepisom. Tłumaczenia te mają charakter odtwórczy i nie są, co do zasady, chronione prawem autorskim.

Artykuł czwarty ustawy dotyczy kwestii tłumaczenia dokumentów urzędowych, które zostały wyjęte spod prawa autorskiego. Oznacza to, że tłumacz przysięgły posiada prawa do momentu przekazania dokumentu organowi zamawiającemu. Tym samym w momencie uzyskania przez dokument statusu oficjalnego, teksty stają się dokumentami urzędowymi i korzystanie z nich nie podlega ochronie na podstawie ustawy. Tłumacz przysięgły, w ramach zaufania społecznego, jest nie tylko autorem przetworzonego tekstu, ale również stwierdza zgodność przetłumaczonego tekstu z oryginałem. 

Regulacje obowiązują od momentu, gdy inna osoba, oprócz tłumacza, zapozna się z tłumaczeniem. Efekty pracy tłumacza są chronione prawnie, jednakże osoba tłumacząca jest zobligowania do respektowania praw oryginału, a więc nie może swobodnie dokonywać i rozpowszechniać opracowania bez zgody właściciela praw do oryginału. W praktyce jednak często kwestie tego, czy dane tłumaczenie można uznać za odrębny utwór, są rozstrzygane przez sąd.